LIVE Solar Update (sierpień 2014)

Czytelniku! Poniższe informacje są archiwalne (sierpień 2014) i nie dotyczą aktualnej aktywności słonecznej. Aby odczytywać bieżący komenatrz >>przejdź do tej strony<<.

31.08.14
CICHY KONIEC SIERPNIA - ostatnie godziny miesiąca mijają pod znakiem niskiej aktywności słonecznej, z tendencją malejącą. Liczba Wolfa spadła do 64, ale widoczny na tarczy obszar 2152 w części południowo-wschodniej coraz bliżej centrum, posiada pole magnetyczne typu beta-gamma czyniące go kandydatem do emitowania umiarkowanie silnych rozbłysków. W następnych 48 godzinach kontynuacja niskiej aktywności słonecznej z niewielkimi szansami na rozbłyski klasy M z obszaru 2152.

29.08.14
WYCISZENIE - aktywność słoneczna utrzymuje się trzeci dzień na niskim poziomie, bez istotnych rozbłysków. Widoczne obszary aktywne są stabilne magnetycznie i nie powinny w kolejnych 48 godzinach produkować silnych zjawisk. Liczba Wolfa wynosi 78.

AKTYWNOŚĆ GEOMAGNETYCZNA - zgodnie z poprzednim komenatrzem, burza magnetyczna kategorii G1 zaistniała na okołobiegunowych szerokościach geograficznych - i to dwukrotnie. Pierwsza miała miejsce nad ranem 28 sierpnia, dzisiaj druga w godzinach południowych czasu polskiego. Zorze polarne na skutek dotarcia dwóch słabych CME z poprzednich dni tańczyły na dalekiej północy przez trzy noce z rzędu, ale słabe właściwości wyrzutów sprawiły, że aktywność geomagnetyczna powyżej poziomu Kp5 (burza G1) nie wzrosła, skąd nici z szans na wystąpienie zórz nad szerokościami umiarkowanymi. W kolejnych 24 godzinach możliwe jeszcze krótkotrwałe wzrosty do poziomu słabej burzy G1, ale z szansami malejącymi. Aktywność geomagnetyczna w weekend może być jeszcze w toku za sprawą docierania do Ziemi strumienia wiatru podwyższonej prędkości uwalnianego z niewielkiej dziury koronalnej, która dwie doby temu znajdywała się na wprost Ziemi, w centrym tarczy słonecznej. O ile IMF będzie sprzyjać, posiadając skierowanie południowe, ponownie nie należy wykluczać wzrostu aktywności geomagnetycznej do poziomu Kp4-5.

27.08.14
SPADEK ATYWNOŚCI ZA OSTATNIĄ DOBĘ - w ciągu ostatnich 24 godzinach aktywność słoneczna spadła do niskiego poziomu. Od drugiej połowy 25 sierpnia nie wystąpiły kolejne rozbłyski klasy M, najsilniejsze osiągały górne poziomy nieistotnej klasy C. Szanse na umiarkowanie silne zjawiska w następnych 24 godzinach nadal jednak istnieją, obszar aktywny 2146 posiada pole magnetyczne typu beta-delta i może emitować silne zjawiska. Niestety znajduje się on już niemal przy zachodniej krawędzi i za 24-48 godzin zniknie nam z pola widzenia przestając być dostrzegalnym po "ziemskiej" stronie Słońca. Liczba Wolfa wynosi 81.  

CME Z 22.08 DOTARŁY - słabe wyrzuty koronalne z 23 sierpnia uwolnione w niewielkiej energii rozbłyskach klasy C dotarły nad ranem 27 sierpnia do Ziemi. Zgodnie z bardziej prawdopodobnym wariantem prognozy, aktywność geomagnetyczna wzrosła do poziomu Kp4 nie osiągaując, przynajmniej jak dotychczas, poziomu słabej burzy magnetycznej kategorii G1. Ta jest jednak niewykluczona w kolejnych 24 godzinach za sprawą dominacji południowego skierowania IMF, co zwiększa szanse na wzrost aktywności zórz na okołobiegunowych i wysokich szerokościach geograficznych. Prędkość wiatru słonecznego jest niska (poniżej 360 km/sek)., gęstość początkowo wzrosła do niemal 80 protonów/cm³ co jest już wysokim poziomem, ale stan ten utrzymywał się mniej niż godzinę. Obecnie niestabilność w polu magnetycznym Ziemi (Kp4) jest kontynuowana.

26.08.14
UPDATE Z 26.08 - aktywność słoneczna pozostaje umiarkowana. W ostatnich 24 godzinach doszło do dwóch kolejnych rozbłysków klasy M - maksima M2.0 o godz. 17:11 CEST i M3.9 o godz. 22:21 CEST. Oba rozbłyski miały miejsce w grupie plam 2146 znajdującej się w zachodniej części tarczy i obu towarzyszyły wyrzuty koronalne. O ile CME z rozbłysku klasy M3.9 prkatycznie w całości zostało skierowane na zachód od linii Słońce-Ziemia, o tyle CME po rozbłysku klasy M2.0 ma częściowe skierowanie ku Ziemi. Materiały z sondy ACE znajdującej się na linii Słońce-Ziemia wskazują, że po wystąpieniu tego wyrzutu nastąpił wzrost ilości elektronów i niskoenergetycznych protonów, co zwykle wyraźnie oznacza skierowanie jakiejś części wyrzutu w kierunku naszej planety. Dane z koronografów LASCO sugerują prędkość tego CME na poziomie ~560 km/sek., co powinno oznaczać dotarcie wyrzutu do Ziemi podczas pierwszej połowy 29 sierpnia. Jeśli uderzenie rzeczywiście wystąpi i skierowanie IMF będzie "współpracować" z dotarłym wyrzutem posiadając skierowanie południowe, szansa na burzę magnetyczną kategorii G1 na okołobiegunowych i wysokich szerokościach geograficznych może być realna.

W kolejnych 24 godzinach kontynuacja umiarkowanej aktywności słonecznej, z szansą na następne rozbłyski klasy M, głównie w obszarach aktywnych 2146 i 2149. Liczba Wolfa wynosi 112.

24.08.14
ROZBŁYSK M5.9 - o godz. 14:17 CEST doszło do silnego rozbłysku klasy M5.9 w strefie obszaru aktywnego 2151 przy południowo-wschodniej krawędzi. To duża niespodzianka, zważywszy że grupa ta wygląda na prostą w budowie, z polem magnetycznym typu beta. Zdjęcia z SDO w długości fali 304 Angstremów wskazują, że był to eruptywny rozbłysk - widoczne jest zauważalne wznoszenie plazmy, w związku z czym wyrzut koronalny jest wielce prawdopodobny. Niestety pamiętać należy, że grupa 2151 znajduje się niemal przy samej krawędzi tarczy i nawet jeśli do CME doszło, to szansa na skierowanie jakiegoś fragmentu ku Ziemi jest bliska zeru. Niefortunnym zbiegiem okoliczności nie możemy doczekać się takiego zjawiska z grupy plam w centrum tarczy i korzystnym skierowaniu ku naszej planecie - może doczekamy się za kilka dni?

Update: Na zdjęciach z LASCO widoczny jest jasny i wyraźny wyrzut koronalny. Niestety jego skierowanie jest dalekie na wschód od linii Słońce-Ziemia co nie dziwi przy położeniu obszaru 2151 przy krawędzi tarczy. Zjawisko pozostanie zatem bez zauważalnego wpływu na aktywność geomagnetyczną.

Rozbłysk klasy M5.9 w fazie maksimum, w długości fali 304 Angstremów.
(SDO/GOES)

DWA SŁABE CME - 23 sierpnia doszło do dwóch słabych rozbłysków klasy C z obszaru 2148 w centrum tarczy, połączonych z niezbyt imponującymi, sądząc po danych z koronografów, wyrzutami koronalnymi. Jeden z nich posiada skierowanie ku Ziemi, drugi wydaje się być skierowany ku nam tylko częściowo (najjaśniejsza część skierowana została na zachód od linii Słońce-Ziemia). Prędkość uwolnienia wyrzutów nie była wysoka z uwagi na mało istotną energię rozbłysków je poprzedzających, w związku z czym model WSA-Enlil zakłada późne dotarcie uwolnionej materii do naszej planety - dopiero w drugiej połowie 26 sierpnia około godz. 15:00 UT. Prognozowany jest wzrost gęstości wiatru do 25-30 protonów/cm³, przy słabej prędkości 420-450 km/sek. co w ogólnym rozrachunku nie pretenduje tych CME do zjawisk mogących wywołać silniejsze zaburzenia. Aktywność zórz polarnych na biegunach i wysokich szerokościach geograficznych może wzrosnąć, ale czy na tyle by zaistniał stan burzy magnetycznej kategorii G1? Być może, choć w tej chwili bardziej prawdopodobnym wydają się okresowe wzrosty do Kp4 z jedynie aktywnymi warunkami w magnetosferze, bez stanu burzy. Mało sprzyjająco zapowiada się również w tych dniach skierowanie IMF ku północy, co może zadziałać odwrotnie jak przy sytuacji z 19/20.08, gdzie południowe skierowanie IMF podniosło aktywność geomagnetyczną w ponad 12 godzin po słabym uderzeniu CME do Kp6 (G2). Ewentualne aktualizacje w tym temacie udostępniać będę wraz z upływem dni i możliwymi zmianami w opracowanym modelu prognozy.

22.08.14
UMIARKOWANA AKTYWNOŚĆ - w dalszym ciągu możemy mówić o umiarkowanej aktywności słonecznej za ostatnie 24 godziny dzięki drugiemu rozbłyskowi klasy M1.2, do którego doszło o godz. 08:28 CEST w piątkowy poranek. Sprawca zjawiska to ponownie nowy obszar przy północno-wschodniej krawędzi, obecnie już o numeracji 2149, który w czwartek wytworzył rozbłysk klasy M3.4. Podobnie jak wczorajsze, tak i piątkowe zjawisko nie przyczyni się do wzrostu aktywności geomagnetycznej za sprawą niekorzystnego położenia grupy 2149 przy krawędzi tarczy, z dala od jej centrum. Kolejne godziny powinny przynieść kontynuację umiarkowanej aktywności, z podwyższonymi szansami na następne rozbłyski klasy M, głównie z obszaru 2149. Liczba Wolfa wynosi 128.

21.08.14
M3.4! - po raz pierwszy od 1 sierpnia Słońce wyprodukowało istotny pod względem energii rozbłysk klasy M3.4, który sprawia że aktywność za ostatnie 24 godziny wzrasta do umiarkowanego poziomu. Sprawca zjawiska to nowa grupa plam przy północno-wschodniej krawędzi, o której napomknąłem w tekście z 20 sierpnia podsumowującym burzę magnetyczną kategorii G2 z nocy 19/20.08. Dzisiejszemu zjawisku nie towarzyszył wyrzut koronalny, co z uwagi na niesprzyjające względem Ziemi położenie tego obszaru, nie jest niczym straconym. Jeśli aktywność nowej grupy utrzyma się przez kolejne dni, po weekendzie może pojawić się szansa na występowanie istotnych rozbłysków w stronę Ziemi, do tego czasu musimy jeszcze uzbroić się w cierpliwość i liczyć, że nowy obszar przerwie w zauważalny sposób niską aktywność słoneczną ciągnącą się tak od ponad miesiąca. Liczba Wolfa wynosi 89 i w kolejnych dniach powinna wzrosnąć za sprawą wstąpienia na tarczę wspomnianej grupy zza północno-wschodniej krawędzi tarczy.

Trudno w to uwierzyć, ale jednak - pierwszy rozbłysk klasy M od trzech tygodni. Pojedyncze zdarzenie czy początek dłuższego okresu umiarkowanej lub podwyższonej aktywności słonecznej? (SWPC)

20.08.14
UPDATE Z 20.08 - wszystkie widoczne na tarczy obszary aktywne znajdują się na etapie zanikania i nie generują silnych rozbłysków. Od czasu do czasu zachodzą słabe rozbłyski klasy C bez wpływu na Ziemię. W nadchodzących 48 godzinach kontynuacja niskiej aktywności słonecznej, bez większych szans na zjawiska mogące w bardziej znaczący sposób przerwać trwającą od ponad miesiąca ciszę. Aktywność geomagnetyczna po krótkim okresie z burzą magnetyczną kategorii G2 nad ranem 20 sierpnia, ponownie jest niska, choć z uwagi na prognozowane dłuższe okresy z południowym skierowaniem międzyplanetarnego pola magnetycznego ku południu w najbliższych dniach, możliwe okresowe wzrosty aktywności na okołobiegunowych i wysokich szerokościach geograficznych. Liczba Wolfa wynosi 84.

BURZA ZAISTNIAŁA, SEZON OTWARTY - warunki pogody kosmicznej, jakie przytoczyłem we wczorajszym komentarzu jednoznacznie wskazywały na rosnącą aktywność zórz polarnych za sprawą zmiany w skierowaniu IMF ku południu i zgodnie z oczekiwaniami aktywność ta wzrosła minionej nocy na tyle, by można mówić o burzy magnetycznej. Mało tego, warunki okazały się jeszcze korzystniejsze niż mogłoby się zdawać i zaburzenia pola magnetycznego wzrosły do poziomu Kp=6 (burza kategorii G2) - niestety na mniej niż 3 godziny. Zorze polarne uwidoczniły się na okołobiegunowych i wysokich szerokościach geograficznych nawet na półkuli północnej, gdzie nowy sezon 2014/2015 dopiero startuje po ostatnim przesileniu letnim uniemożliwiającym obserwacje nocnego nieba i zjawisk na nim zachodzących. Za sprawą wspomnianej wczoraj podwyższonej gęstości wiatru słonecznego, zorze okazały się na tyle intensywne, że możliwe nawet do obserwacji na częściowo rozjaśnionym od Słońca niebie. Obecnie warunki ustabilizowały się, w magnetosferze mamy ponownie stan spokoju, a zaburzenia wahają się na poziomie Kp1-3. Pełne opracowanie zjawiska.

Sezon zórz polarnych 2014/2015 nad północną półkulą otwarty! Zorza sfotografowana w czasie krótkiego okresu z zaburzeniami Kp=6 (G2) nad ranem 20.08.2014 r. z miejscowości Tampere w Finlandii.
Credit: Pekka Hyytinen

19.08.14
SŁABE UDERZENIE, IMF POŁUDNIOWE - zgodnie z wcześniejszym komentarzem wyrzut koronalny będący efektem erupcji protuberancji z 15 sierpnia, dotarł do Ziemi w noc z 18 na 19 sierpnia, wywołując niewielkie efekty w aktywności geomagnetycznej. Zaburzenia w polu magnetycznym osiągnęły "w porywach" Kp3, co jest wartością o dwie jednostki poniżej poziomu najsłabszej burzy.

W najbliższych kilku-kilkunastu godzinach nie można jednak wykluczyć zaistnienia słabej burzy kategorii G1 nie tyle z powodu słabego CME, ale z uwagi na zmianę w skierowaniu międzyplanetarnego pola magnetycznego (IMF) ku południu, otwierającego "furtkę" wiatru słonecznemu do przenikania w wysokie warstwy atmosfery ziemskiej i wywoływania zórz polarnych. Od kilku godzin dominuje południowe skierowanie IMF, Bz (pkt .6) o godz. 22:50 CEST -8,7 nT, przy prędkości wiatru słonecznego w okolicach 450-500 km/sek. i podwyższonej zmiennej gęstości do 40-50 protonów/cm³. Okresy z zaburzeniami w magnetosferze na poziomie Kp5 (burza G1) w najbliższych godzinach jak i 20 sierpnia wraz ze wzrostem zórz na wysokich szerokościach geograficznych są wielce prawdopodobne.

Owal zorzowy, stan z godz. 23:00 CEST.
(OVATION/SWPC)

17.08.14
CISZA TRWA - mimo, że z dniem dzisiejszym na tarczy dostrzec możemy dwie grupy plam zdolne do emitowania istotnych rozbłysków, aktywność słoneczna pozostaje niska. Obszary aktywne 2139 i 2144 posiadają teoretycznie potencjał do wytwarzania w najbliższych 24 godzinach rozbłysków klasy M, które w przypadku grupy 2139 miałyby szanse na kierowanie ku Ziemi za sprawą położenia w centrum tarczy, niestety jednak w praktyce żadna z grup plam nie chce przerwać bardziej dobitnie tej trwającej od drugiej dekady lipca ciszy. Liczba Wolfa wynosi 99.

CME UPDATE - zaktualizowany model WSA-Enlil zmienił swoje spojrzenie na kwestię wyrzutu koronalnego z 15 sierpnia. Nowe wyliczenia sugerują jeszcze słabsze otarcie się CME o Ziemię w nocy z 18 na 19 sierpnia, mimo że nawet pierwotna prognoza proponowała słabe uderzenie. W świetle nowych danych nawet najsłabsza burza magnetyczna kategorii G1 wydaje się być już mało prawdopodobna - wyrzut może okazać się za słaby, by jakkolwiek aktywność geomagnetyczna mogła wzrosnąć. Zaburzenia w polu magnetycznym w najlepszym przypadku mogą dojść do poziomu Kp3-4.

16.08.14
ERUPCJA + CME - w późnych godzinach 15 sierpnia doszło do erupcji filamentu (protuberancji widzianej "z góry") znajdującego się w okolicach centrum tarczy z niewielkim odchyleniem ku południowo-zachodniej części. W wyniku erupcji uwolniony został koronalny wyrzut masy, który posiada częściowe skierowanie ku Ziemi. Model WSA-Enlil sugeruje dotarcie uwolnionej materii do Ziemi 18 sierpnia około godz. 21:00 UT (+/- 7 godzin) - szacowany wzrost gęstości wiatru słonecznego do 15-20 protonów/cm³, wzrost prędkości do około 550 km/sek. Prognozowane jest słabe uderzenie, z minimalnymi efektami dla aktywności geomagnetycznej - wyrzut został uwolniony z niską prędkością rzędu ~512 km/sek. co pod tym względem nie pretenduje go do miana energicznego CME mogącego uderzyć w magnetosferę z większym impetem. Mimo to w noc z 18 na 19 sierpnia jak i w późniejszych godzinach wzrost aktywności zórz polarnych na wysokich szerokościach geomagnetycznych jest możliwy, z szansą na wzrost zaburzeń pola magnetycznego do Kp4/5 i zaistnieniem stanu burzy magnetycznej kategorii G1.

Moment uderzenia CME według wyliczeń modelu WSA-Enlil.
(SWPC)

15.08.14
UPDATE Z 15.08 - bez obszarów aktywnych posiadających skomplikowaną budowę, aktywność słoneczna w dalszym ciągu utrzymuje się na niskim poziomie. To już nieco ponad miesiąc takiej monotonii bez silniejszych rozbłysków czy wyrzutów koronalnych, który był zaburzony jedynie chwilowo kilkoma rozbłyskami klasy M na początku miesiąca, ale które i tak nie przyczyniły się do wzrostu aktywności geomagnetycznej. W kolejnych dniach kontynuacja niskiej aktywności słonecznej, z szansami na istotne rozbłyski zredukowanymi do minimum. Liczba Wolfa wynosi 108.

11.08.14
CISZA - aktywność słoneczna pozostaje niska. Obecnie już żaden z obszarów aktywnych widocznych na tarczy nie posiada zdolności emitowania silnych rozbłysków klasy M lub X, przez co szanse na złamanie ciszy w najbliższych dniach pozostają obniżone. Liczba Wolfa przy braku produkcji nowych plam w dalszym ciągu ulega obniżeniu i z poniedziałkiem wynosi tylko 64. Wygasanie aktywności w dalszym ciągu zdaje się być coraz wyraźniejsze - za tydzień minie miesiąc odkąd liczba Wolfa spadła do zera po niemal trzech latach - czy sierpień w najbliższych dniach przyniesie nam drugi w tym roku dzień z czystą tarczą?

09.08.14
BRAK ZMIAN - w temacie aktywności słonecznej nie wiele się zmienia. Wciąż pozostaje ona niska, słabe rozbłyski klasy C są rzadkością, a obszar aktywny 2135 posiadający pole magnetyczne czyniące go kandydatem do umiarkowanie silnych rozbłysków klasy M nie korzysta ze swojego potencjału. W kolejnych 48 godzinach kontynuacja niskiej aktywności słonecznej, z obniżonymi szansami na występowanie istotnych zjawisk. Liczba Wolfa wynosi 101.

07.08.14
UPDATE Z 07.08 - kolejna dłuższa przerwa w aktualizacji komentarzy Solar Upate jest niestety efektem powtórki z rozrywki znanej z połowy poprzedniego miesiąca - aktywność słoneczna ponownie jest niska. Rozbłyski klasy M z początku sierpnia jak na razie okazały się krótkim okresem umiarkowanej aktywności Słońca, która od czterech dni spadła do niskiego poziomu z okresowymi rozbłyskami nieistotnej energii klasy C. Obszar 2134 posiada pole magnetyczne typu beta-delta i jest kandydatem do emitowania umiarkowanie silnych rozbłysków klasy M, niestety jest on kolejnym przykładem obszaru aktywnego, który nie potwierdza teorii w praktyce i mimo dużego potencjału do wytwarzania silniejszych zjawisk, jego aktywność jest znikoma. W następnych 48 godzinach kontynuacja niskiej aktywności słonecznej, z szansą na niewykluczone pojedyncze rozbłyski klasy M za sprawą obszaru 2134. Liczba Wolfa wynosi 119.

02.08.14
UPDATE Z 02.08 - aktywność słoneczna jest umiarkowana. Obszar aktywny 2130 emituje co kilka-kilkanaście godzin umiarkowanie silne rozbłyski klasy M, z których żaden jednak ze względu na brak wyrzutów koronalnych, nie mógł stać się zjawiskiem geoefektywnym. Po weekendzie skierowanie obszaru 2130 względem Ziemi stanie się korzystniejsze i wówczas każdy wyrzut po ewentualnych rozbłyskach, będzie miał szanse na kierowanie w stronę naszej planety. Ten region stracił w swojej budowie plamę typu delta i obecnie charakteryzuje się mniej skomplikowanym polem beta-gamma, czyniącym go nadal kandydatem do umiarkowanie silnych rozbłysków. Niestabilne pole beta-gamma-delta i zdolność wytwarzania rozbłysków klasy X wykształcił natomiast obszar 2132 przy południowo-wschodniej krawędzi tarczy, który korzystniej skierowany ku Ziemi będzie w połowie następnego tygodnia. Zza wschodniej i północno-wschodniej krawędzi tarczy wyłaniają się nowe grupy plam, które jeszcze nie otrzymały oficjalnego oznaczenia. W kolejnych 24 godzinach kontynuacja umiarkowanej aktywności słonecznej, z szansą na następne rozbłyski klasy M, i niewykluczone klasy X za sprawą obszaru 2132. Liczba Wolfa wynosi 165.

>>Archiwum LIVE Solar Update (lipiec 2014)

---

Wyjaśnienie: solar update - aktualizowane na bieżąco krótkie autorskie komentarze o ostatnich zjawiskach na Słońcu i wszelkich wydarzeniach związanych z pogodą kosmiczną. Na początku miesiąca* "apdejty" są zerowane i publikowane od nowa (najstarsze komunikaty z danego miesiąca ukazują się u dołu podstrony, nowe na górze). W przypadku okresów niskiej aktywności słonecznej, aktualizacje ukazują się co 2-4 dni, w przypadku podwyższonej aktywności raz lub kilka razy dziennie. Zadaniem tych komunikatów jest odpowiedzieć na pytania czytelników:

jaka jest aktualna aktywność Słońca, czy i kiedy wystąpią rozbłyski słoneczne, aktualny zasięg zorzy polarnej, czego spodziewać się po Słońcu w najbliższych godzinach i dniach.

* Aktualizacje archiwizowane są w cyklu comiesięcznym i możliwe do odczytu w dziale Archiwum Solar Update.